De helende kracht van de natuur bij personen met een psychotische kwetsbaarheid
Een kennismaking met het Cottelhoekbos
In het psychiatrisch ziekenhuis KARUS, op campus Melle, ligt een verborgen pareltje natuur nl. het Cottelhoekbos. Het is echter meer dan een bos, het is een ontmoetingsplaats, met een eetbare tuin, een plaats om tot rust te komen in de natuur en nieuwe ervaringen op te doen.
We gingen even op stap met Katrien Callens, afdelingsverantwoordelijke afdeling Prisma (psychosezorg) en haar collega Annick Leroy, die het Cottelhoekbos ‘erfden’ in 2020, van de afdeling angst en stemming. We komen er al direct een duo schakers tegen, die de stilte van de natuur opzochten om hun focus te vergroten.
Pluk de dag
Het Cottelhoekbos wordt benaderd volgens de ethische principes van een ‘permacultuur’: met zorg voor de aarde en de mens. Een mooi uitgangspunt om mee te starten.
Rik, trouwe vrijwilliger op Prisma, deelt met veel passie zijn kennis over deze ontwerpmethode. Permacultuur begint met nauwkeurig observeren van de omgeving, het in kaart brengen van de locatie met planten en dieren in al hun functies. Het is niet de bedoeling om grondig om te vormen (hetgeen tot verarming kan leiden), doch met een creatief oog te kijken hoe er voorzichtig verbinding kan ontstaan.
Mooie principes, ook in de zorg voor mensen met een psychotische kwetsbaarheid die heel vaak het contact met de omgeving kwijt zijn. Het geeft hen zo de kans om met een niet bedreigende omgeving terug contact te maken.
De natuur in al zijn pracht ‘waar te nemen’, een methode die bij personen met een psychotische kwetsbaarheid rust kan geven. Het Cottelhoekbos staat namelijk los van ‘uren’ en van ‘structuren’: het bevat alle natuurlijke ingrediënten om terug tot zichzelf te kunnen komen. Je vindt er bovendien de meest uiteenlopende soorten kruiden, fruitsoorten … waaronder drop, teunisbloem, kweeperen, japanse wijnbes, duindoorn… een ander aanbod dan in de doorsnee tuin.
De zorgvragers van Prisma worden uitgenodigd om deel te nemen. Vermits het om een ‘atelier’ gaat en geen therapie kan iedereen op eigen tempo en voorkeur een inbreng doen. Dit resulteert in ‘zorg op maat’, een waarde die de medewerkers op Prisma hoog in het vaandel willen houden.
‘Pluk de dag’ is een spreuk die perfect past bij het Cottelhoekbos. Er zit geen druk achter, op eigen tempo in de natuur ‘wroetelen’,even uitrusten in de tipi van wilgentakken, een potje schaken of op de zelfgemaakte bankjes: het hoort er allemaal bij.
Samen tafelen werkt verbindend
Mens sana in het Latijn betekent "Een gezonde geest in een gezond lichaam". Daarom zet de afdeling Prisma naast mentale zorg ook in op het fysieke aspect. Dagdagelijks krijgen de zorgvragers uiteraard een gezonde maaltijd via de overkoepelende keuken van KARUS, toch merkte de afdeling dat er nog iets ontbrak.
Daarom is er ook een moestuin aanwezig op de afdeling Prisma, naast al het lekkers dat te vinden is in het Cottelhoekbos. Aardappelen, sla, pompoen, courgette, kruiden… je kan er bijna alle groente vinden.
Maar hoe draagt een moestuin bij aan de zorg voor personen met een psychotische kwetsbaarheid?
Door de groente zelf te kweken, te onderhouden en uiteraard ook te bereiden, ontdekken ze stap voor stap hoe ze kunnen inzetten op gezonde voeding met dagverse ingrediënten.
Bovendien werkt het verbindend. Voor de vele personen die er verblijven met diverse culturele achtergronden, is het ook een manier om connectie met elkaar te maken. Koken en eten zijn universeel en onlosmakelijk met de omgeving verbonden. Zorgvragers krijgen er de kans om gerechten naar eigen traditie te maken en dit te delen met elkaar. Dit leidt tot verrassende recepten en stimuleert de communicatie. Zo worden er ook elk jaar andere soorten groenten geplant in de moestuin die zorgen voor verrassende recepten!
